کشمکش و نبرد هفتاد و پنج لشکرعقل وجهل در چهل پاره از گفتار امام صادق علیه السلام
اولین خلقت زِ خلاّق وَدود
بی گمان عقلی که ضِدش جهل بود
آفرینش چون خدا آغاز کرد
کار گیتی با خرد همباز کرد
بهترین وبرترین خلق خدا
دائماً در جنگ یاران دغا
نقل قول است این ز صادق مَر مَرا
هم شفای عاجل و حاذق تو را
جمله لشکرهای عقل هفتاد وپنج
همچنین یاران جهل هفتاد و پنج
لَخت اول یاور عقل و خِرد
لَخت دوم جهل دایم در نبرد
خیر و شر باشند وزیران دو شاه
پا فشارند در صلاح و در گناه
بعد خیر ایمان و عدل و داد بود
بعد شر انکار و کفر بیداد بود
بعد ازآن خشنودی و شکر و سپاس
نا رضایی، ناسپاسی، مر تو راس
مهربانی، رافت و جود است باز
یاس و نومیدی بود هم حِرص وآز
پارسایی، دانش و فهم دُرست
خشمگین و تند و تیز و پای سُست
زاهد است و هم مدارا کم سخن
خواستار و وای فردا پر مهن
هوشمندی و متانت فربهی است
پُر سخن بیهوده گفتن ز ابلهی است
اهل پروا، هم تواضع هم درنگ
هم سفاهت هم حماقت رنگ رنگ
عفو و بخشش هم شکیبا نرمدل
کینه ورز و بی محابا سنگدل
بی نیاز و با گُذشت و همزبان
تند خو و بی قرار و ناتوان
راز دار و قانع است و با وفا
باز دار و خائن است و پر جفا
مهروزو خاکسار و سالم است
اهل کینه هم عداوت ظالم است
اهل طاعت، روزه داری و نماز
هم سَفیه و جاهل و نیرنگ باز
راستی در فکر و گفتار دُرُست
هم تعّدی هم تجاوز از نُخُست
شادمانی، همدلی،بخشندگی
بخل و خست، ناتوان، درماندگی
نیکبختی، راستگویی و وزین
شوربختی و نفاقِ آتشین
کوشش و فرزانگی و عاطفت
تَنبلی خِنکی همیشه عارضت
خیر و نیکی از برای والدین
زشتی و شرم هراسِ عالمین
حکمت و پاکیزکی و مردمی
هم پلیدی مَغلَطی و سَفسَطی
توبه، استغفار و خواهش دَر دعا
پا فشاری در فساد و در گناه
پیروی از عقل مارا بهجَت است
پیروی از جهل مارا خِسَت است
پخته است و بردباراست و شَکور
با تکّبر با تبخّتر هم شَرور
نیکخواهی و شجاعت الفتی
نا امیدی و غضب بی عفتی
هم سعادت هم سخاوت یکدلی
هم تعصّب هم شقاوت دو دلی
عالم است و عابد و اهل خُلوص
جاهل است و جائرو اهل عَبوس
صابر است واهل حج اهل جهاد
سستی و وامانده و اهل عناد
مومنان مُنصف بوَند و خوی خوش
کافران گردنکش و جوش وخروش
خود بپوشانند وشایسته شوند
بد سگال و پرده در،بد خو بوند
باور و تسلیم حق و خوش مَرام
باطل و نا باوری و عاقِ مام
اهل انصاف وتقّیه استوار
اهل خفّت اهل ذّلت خوار وزار
دوستی وزیرکی نیکو خِصال
دُشمنی و کودنی و بد سِگال
اهل دانش سینه اش مهر و فروغ
هَم سخن چین است و نَمّام دروغ
اهل تقوا و فضیلت راستگو
پُراِفاده پُر سخن بیهوده گو
زیرک و آرام و تصدیق بحَق
برده از ابلیس در میدان سَبَق
هرکه را غالب شود بر جهل خویش
از ملائک گوی سبقت برده بیش
هرکه را غالب شود مَرد تَمام
پیروی مصطفی خیرُ الاَنام
هرچه را فاتح شود فتح المُبین
پیروی از مصطفی خیرُآلامین
آرزوی من،اَب و روح الامین
در شمار مردم عین الیقین
هرکه بازنده بود پس وای او
جِد و جَهد بی خودی و های و هو
ص.436.نصایح مشکینی.ترجمه جنتی.جاپ سیزدهم.سال75.قم.انتشارات الهادی