به نام اهورایی که هورمندانه اورامی ستاییم
درباره ی تاریخچه وپیشینه چهارشنبه سوری که ریشه درتاریخ چندهزارساله داردپیش ازاین درجستاری به آگاهی رساندیم اینک آیین های زیبای برگزارشده درچهارشنبه سوری راپیشکش شمایان می کنم،باشدکه دربرپایی ای آیینهای شکوهمند،کوشاترباشیم ودستمایه فرهنگی نیاکانمان رابخوبی پاس بداریم:
آیینهای نوروزی به سه دسته پیش ازنوروز،میانه نوروزوسیزده وچهارده بخش بندی می شود.
آیین های پیش ازنوروزبدینگونه است:
عمونوروزیانوروزخوانی
شال اندازی
گوش اندازی یافال گوش
کوزه شکستن یاچشمارو
علفه ی زنده ها ومرده هایاجشن فروردگان
کفچه زنی یاقاشق زنی
پلوپزان وپختن آش جوش بره
پرش ازآتش
خانه تکانی
کاشتن سبزه
چیدن سفره هفت سین
خریدپوشاک.
پختن سمنویاآیین سمنوپزان
.
درباره ی عددچهار:
عددچهاردرکیش بوداوزروان عددی ای است سپنتایی ونیزمیان یهودیان براین باورندکه خورشیددراول شب چهارشنبه که دراول حمل بوده ،آفریده شده مقدس وسپنتایی است.درایران ماه به چهاردسته بخش می شده.چهابالش وچهارعنصروچهارتکبیردرفرهنگ ما نشانه ی تقدس عددچهاراست
ریشه ی واژه ی سوری:
سوزدرچم سرخ است ودرواژه های ؛سورنا(سازجشن)دربرابرآن کرنا(سازجنگ)سوردادن،ختنه سوری،گل سوری به کاررفته.
سوردراوستابه کارنرفته اما سودرمعنای روشنایی درواژه های سوختن،سور،سوگ وسرخ آمده است.
آتش:
درکتاب مقدس هندیان9بیت درستایش آتش آمده.
درقرآن آمده که آتش وسیله پیامبری موسا شدوموساازآتش شنیدکه؛من خدای عالمیانم.وخدانیزنورآسمان وزمین است
درآیین بزرگ مهرهم به نورسوگندمی خورده اند.
درایران هم به نوروشاه چراغ سوگندمی خورندوآفتاب ازپاک کننده هاست.
مراسم شال اندازی:
درشب چهارشنبه سوری پس ازپایان پرش ازآتش وقاشق زنی گروهی ازجوانان به پشت بامها می رفتندوچندشال گره زده راکه کوزه ای به آن بسته بودندازسرخانه به پایین می انداختند خداوندخانه شال رامی کشیدوجوانهاهم می کشیدندتاهم راببینند.
هرکس به اندازه توانایی اش پول یاآجیل درکوزه می ریخت وهرکس هم نیازمندبودبدون اینکه کسی ببیندآنچه می خواست برمی داشت.
گاهی صاحب خانه که شالهارامی شناخت بره یابزغاله ای به شال می بست وگاهی شال رابه دورکمردخترمی بست واین کارنشانه ی رضایت پدرودختربودکه نامزدصاحب شال شود.
بااین کارهمه سفره هفت سین همه افرادازآجیل پرمی شدومراسم خواستگاری هم برپامی شد.
آجیلهای مانده هم بین بچه ها رسد(تقسیم)می شد.
ریشه ی آیین شال اندازی:
این آیین شکلی است ازآیین کشتی بستن نیاکان زرتشتی ما که جوانان در15سالگی شال وکشتی می بستدواین یعنی نشانه سن تکلیف.ونشانه زمان خواستگاری رسیده.
آیین قاشق زنی:
دراین شب گروهی ازجوانان ،درروستای ترسک ازششتمدپیرزنان چادری سفیدبه سرمی کنندوکاسه وقاشقی برمی دارندوبه درخانه هامی روندوقاشق به کاسه می زنند.خداوندخانه مقداری آجیل همچون؛پسته وبادام ومویزوتوت خشک به آنهامی دهد.این آجیلها
رامیان خودرسدمی کنند.
پیشینه وتاریخچه ی آیین قاشق زنی:
درکتاب سددرآمده است؛ده روزپیش ازنوروزروان مردگان هرخانواده به زمین می آیندبه هرخانه که میزد (سفره مهمانی)بیشترباشدصاحب آن رادعامی کنندوروان مردگان شادمی شود.
به همین روی است که پیش ازنوروزخانه هاراآب پاشی وجارومی کنندوآش وپلومی پزند.
دربرخی جایها روی پشت بام خوراکی می گذارند.
قاشق زنان نماد روان مردگان هستند.
آیین علفه:
1--علفه ی مرده ها؛
درنخستین سال درگذشت خویشی ازخویشان؛یک هفته به نوروزهمه قوم وخویشهارادعوت می کنندوبرایشان ازگیاهان دشت وصحراآش میان پرمی پزند.بدینگونه روان رفتگانشان راشادمی کنند.
علفه ی زنده ها:
پس ازپایان علفه مرده ها در29اسفندویک شب به نوروزهمه ی خانواده گردهم جمع می شوندومراسم پلوپزان وآش خوران برپامی کنندوکمی ازخوراکی آن شب رابرای سفره هفت سین روزاول عیدمی گذارند.
پیشینه ی آیین علفه:
این آیین رادرایران باستان جشن فروردگان یاجشن نزول فرورها
می گفته اند که پنج روزپیش ازنوروزبوده.برای درخواست آمرزش وشادیدمردگان برپامی شده.
این آیین برابرگاهنبارششم بوده که به گفته روانشادتقی زاده روزهای عزاوماتم بوده.برابربیست وششم اسفندبوده است..
درهندوستان این مراسم رامقتادمی گویندبه معنای آزادی روح درگذشتگان..
به امیدآنکه آیینهای شادوزنده ایرانی پرشورتروشادترازهمیشه برگزارشود.
خراسان رضوی،سبزواربزرگ،ابوالفضل بروغنی 1399/12/24
ا
