کلام

اعوذ بالله من الشیطان رجیم و آنان که می‌شکنند پیمان خدا را پس از استوار کردنش و می‌بُرند آنچه را امر کرده خدا به آن که وصل کرده شود و فساد می‌کنند در زمین آن‌ها مر ایشان راست لعنت و مر ایشان راست بدی آن سرای 
قرآن کریم،س رعد، ی، ۲۶

ای از تو خدا و خلقِ عالم خشنود
گاهی که ترا هست مُهمی مقصود
غمناک مباش و عاجزی پیشه مکن
کز فضل خدا بر آن ظفریابی زود
شرح دیوان منصوب به امیرالمومنین،ص،۴۶۶

چراغ روی تو را شمع گشت پروانه
 مرا ز حال تو با حال خویش پروا،نه 

به نام اهورایی که هورمندانه اورامی ستاییم

درباره ی تاریخچه وپیشینه چهارشنبه سوری که ریشه درتاریخ چندهزارساله داردپیش ازاین درجستاری به آگاهی رساندیم اینک آیین های زیبای برگزارشده درچهارشنبه سوری راپیشکش شمایان می کنم،باشدکه دربرپایی ای آیینهای شکوهمند،کوشاترباشیم ودستمایه فرهنگی نیاکانمان رابخوبی پاس بداریم:

آیینهای نوروزی به سه دسته پیش ازنوروز،میانه نوروزوسیزده وچهارده بخش بندی می شود.

آیین های پیش ازنوروزبدینگونه است:
عمونوروزیانوروزخوانی 
شال اندازی
گوش اندازی یافال گوش
کوزه شکستن یاچشمارو
علفه ی زنده ها ومرده هایاجشن فروردگان
کفچه زنی یاقاشق زنی
پلوپزان وپختن آش جوش بره
پرش ازآتش
خانه تکانی
کاشتن سبزه
چیدن سفره هفت سین
خریدپوشاک.
پختن سمنویاآیین سمنوپزان
.
درباره ی عددچهار:
عددچهاردرکیش بوداوزروان عددی ای است سپنتایی ونیزمیان یهودیان  براین باورندکه خورشیددراول شب چهارشنبه که دراول حمل بوده ،آفریده شده مقدس وسپنتایی است.درایران ماه به چهاردسته بخش می شده.چهابالش وچهارعنصروچهارتکبیردرفرهنگ ما نشانه ی تقدس عددچهاراست

ریشه ی واژه ی سوری:
سوزدرچم سرخ است ودرواژه های ؛سورنا(سازجشن)دربرابرآن کرنا(سازجنگ)سوردادن،ختنه سوری،گل سوری به کاررفته.
سوردراوستابه کارنرفته اما سودرمعنای روشنایی درواژه های سوختن،سور،سوگ وسرخ آمده است.

آتش:
درکتاب مقدس هندیان9بیت درستایش آتش آمده.
درقرآن آمده که آتش وسیله پیامبری موسا شدوموساازآتش شنیدکه؛من خدای عالمیانم.وخدانیزنورآسمان وزمین است
درآیین بزرگ مهرهم به نورسوگندمی خورده اند.
درایران هم به نوروشاه چراغ سوگندمی خورندوآفتاب ازپاک کننده هاست.

مراسم شال اندازی:
درشب چهارشنبه سوری پس ازپایان پرش ازآتش وقاشق زنی گروهی ازجوانان به پشت بامها می رفتندوچندشال گره زده راکه کوزه ای به آن بسته بودندازسرخانه به پایین می انداختند خداوندخانه شال رامی کشیدوجوانهاهم می کشیدندتاهم راببینند.
هرکس به اندازه توانایی اش پول یاآجیل درکوزه می ریخت وهرکس هم نیازمندبودبدون اینکه کسی ببیندآنچه می خواست برمی داشت.
گاهی صاحب خانه که شالهارامی شناخت بره یابزغاله ای به شال می بست وگاهی شال رابه دورکمردخترمی بست واین کارنشانه ی رضایت پدرودختربودکه نامزدصاحب شال شود.
بااین کارهمه سفره هفت سین همه افرادازآجیل پرمی شدومراسم خواستگاری هم برپامی شد.
آجیلهای مانده هم بین بچه ها رسد(تقسیم)می شد.

ریشه ی آیین شال اندازی:
این آیین شکلی است ازآیین کشتی بستن نیاکان زرتشتی ما که جوانان در15سالگی شال وکشتی می بستدواین یعنی نشانه سن تکلیف.ونشانه زمان خواستگاری رسیده.

آیین قاشق زنی: 
دراین شب گروهی ازجوانان ،درروستای ترسک ازششتمدپیرزنان چادری سفیدبه سرمی کنندوکاسه وقاشقی برمی دارندوبه درخانه هامی روندوقاشق به کاسه می زنند.خداوندخانه مقداری آجیل همچون؛پسته وبادام ومویزوتوت خشک به آنهامی دهد.این آجیلها 
رامیان خودرسدمی کنند.

پیشینه وتاریخچه ی آیین قاشق زنی:

درکتاب سددرآمده است؛ده روزپیش ازنوروزروان مردگان هرخانواده به زمین می آیندبه هرخانه که میزد (سفره مهمانی)بیشترباشدصاحب آن رادعامی کنندوروان مردگان شادمی شود.
به همین روی است که پیش ازنوروزخانه هاراآب پاشی وجارومی کنندوآش وپلومی پزند.
دربرخی جایها روی پشت بام خوراکی می گذارند.
قاشق زنان نماد روان مردگان هستند.

آیین علفه:

1--علفه ی مرده ها؛
درنخستین سال درگذشت خویشی ازخویشان؛یک هفته به نوروزهمه قوم وخویشهارادعوت می کنندوبرایشان ازگیاهان دشت وصحراآش میان پرمی پزند.بدینگونه روان رفتگانشان راشادمی کنند.

علفه ی زنده ها:
پس ازپایان علفه مرده ها در29اسفندویک شب به نوروزهمه ی خانواده گردهم جمع می شوندومراسم پلوپزان وآش خوران برپامی کنندوکمی ازخوراکی آن شب رابرای سفره هفت سین روزاول عیدمی گذارند.

پیشینه ی آیین علفه:

این آیین رادرایران باستان جشن فروردگان یاجشن نزول فرورها
می گفته اند که پنج روزپیش ازنوروزبوده.برای درخواست آمرزش وشادیدمردگان برپامی شده.
این آیین برابرگاهنبارششم بوده که به گفته روانشادتقی زاده روزهای عزاوماتم بوده.برابربیست وششم اسفندبوده است..
درهندوستان این مراسم رامقتادمی گویندبه معنای آزادی روح درگذشتگان..
به امیدآنکه آیینهای شادوزنده ایرانی پرشورتروشادترازهمیشه برگزارشود.
خراسان رضوی،سبزواربزرگ،ابوالفضل بروغنی 1399/12/24
ا

زَهازِه که دُردانه‌ای ای رَفیق 
زَهازِه که فرزانه‌ای ای رَفیق 
هزار آفرین بر رفیق شَفیق
 گران‌تر زِ الماس و دُّر و عَقیق
خدا گر ترا همدمی ساختی
 سِزد گر برایش سَرت باختی
 رفیق عزیزی کنون یافتم 
دل‌وجان به پایش در انداختم 
سر و تن چه باشد فَدایِ رَفیق
 همه هستی‌ات کن فَنایِ رَفیق 
رفیق شفیقم خدا در زمین 
"امین"هدیه‌ای از خدا را ببین 
رفیق رفیقان خدایِ مَن است*
 که نزدیک‌تر از رگ گردَن است
 رفیق صدیقم خدا در زمین 
مزن دست حق را زمین ای"امین"
َزهازِه که چه خوش بیانی "امین"
هزار آفرین بر زبان آفرین
 زهازه بر این خوش بیانی چُنین 
هزار آفرین بر"امین" آفرین 

نی ، گیاهی است خود رو ، و در کنار برکه یا رودخانه یا تالاب میروید 
در برخی مکانها ، مثل منطقه شاهرود و دامغان ، در یک روز خاص ، بعد از اذان مغرب ، آتش را در انبوه نیزار رها میکنند و می سوزانند ، و این سوختن تا سحر ادامه میابد 

در دل شب ، بهنگام سوختن نیزار ، صداهایی عجیب و پر از اسرار بگوش میرسد ، و تا سحر غوغایی برپاست
 
دما دم صبح و قبل از طلوع آفتاب ، به نیزار سوخته میروند . 
بعضی از نی ها نسوخته اند 
و در آتش سرخ شده یا بقولی پخته شده اند .

نی های سرخ شده را جمع آوری میکنند و از بین آنها ، جدا سازی آغاز میشود . برخی از نی ها که دارای هفت بند و کمتر از یک متر هستند به درد ساز نی اصیل میخورند .  برخی بدرد فلوت و نی لبک و دوسازه ، قشمه و ... 

اما موضوع اینجاست که آن دسته از نی ها که ساز میشوند ، باید زمانی که نواخته میشوند ، اسرار سوختن را بیان کنند 

بشنو از نی ، چون حکایت میکند
از جدایی ها شکایت میکند

اما در عرفان ، یکی از معانی نی
نه است ، نیی ، نیستی ، هیچ

در حقیقت ، نی ، نماد انسان فارغ از خود است ، دلباخته ی معشوق واقعی و بریده از تمام مادیات و مسائل دنیوی .  
پایین تر از همه خود را می انگارد، ولی در مقابل ، به درک اشرف مخلوقات رسیده  و میداند که معشوق از او تعهد گرفته که:

*الست بربکم ، قالو بلی* 

اما منیت خود را نابود ساخته و از من و تویی ، دو گانه گی و چند گانه گی ، وحدت ساخته و جز او را نمی بیند . 

نی حدیث راه ، پر خون میکند
قصه های عشق ، مجنون میکند

یکشب آتش در نیستانی فتاد
سوخت چون اشکی که بر جانی فتاد

شعله تا سرگرم کار خویش شد
هر نی ای شمع مزار خویش شد

نی به آتش گفت; کاین آشوب چیست؟
مر تو را زین سوختن مطلوب چیست؟

گفت آتش ; بی سبب نفروختم
دعوی بی معنی ات را سوختم

زانکه میگفتی نی ام ، با صد نمود
همچنان در بند خود بودی که بود

مرد را دردی اگر باشد خوش است
درد بی دردی علاجش آتش است

با چنین دعوی چرا ای کم عیار
برگ خود میساختی هر نو بهار ؟

 ✍️ دلت نیامد بپرسی آن نی که سرخ شده و پخته است و کوتاه ، ولی فریاد ساز ندارد ،  به چه کار می آید ؟ . . 

آن نی ، قلم می شود و  بر صفحه زمان می نگارد؛
می گوید و می خروشد و آگاه می کند و گاهی می نالد و شکوه می کند،A
 اما  بی صدا و خاموش...

أَفَمَنْ کَانَ عَلَى‏ بَیِّنَةٍ مِّن رَّبِّهِ وَیَتْلُوهُ شَاهِدٌ مِّنْهُ وَمِن قَبْلِهِ کِتَبُ مُوسَى‏ إِمَاماً وَرَحْمَةً أُوْلَئِکَ یُؤْمِنُونَ بِهِ وَمَن یَکْفُرْ بِهِ مِنَ الْأَحْزَابِ فَالنَّارُ مَوْعِدُهُ فَلَا تَکُ فِى مِرْیَةٍ مِّنْهُ إِنَّهُ الْحَقُّ مِن رَّبِّکَ وَ لَکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لَا یُؤْمِنُونَ‏

ترجمه

آیا آن کس که (همچون پیامبر اسلام) دلیل روشنى (مثل قرآن) از طرف پروردگارش دارد و به دنبال او شاهدى از اوست، و پیش از او (نیز) کتاب موسى‏ (که) رهبر و رحمت بوده است (بر آمدن او بشارت داده، مانند کسى است که این خصوصیات را نداشته باشد؟)، آنان (کسانى که حق‏ جو هستند) به او ایمان مى‏ آورند، و هر کس از احزاب (و گروه‏ هاى مختلف) که به او کافر شود، وعدگاهش آتش است. پس، از آن در تردید مباش (که) قطعاً آن (وحى، کلامِ) حقّى است (که) ازپروردگارت (نازل شده)، اگر چه اکثر مردم ایمان نیاورند.

نصیحتی کنمت بشنو و بهانه مگیر

هر آنچه ناصح مشفق بگویدت بپذیر

ز وصل روی جوانان تمتعی بردار

که در کمینگه عمر است مکر عالم پیر

                                              قوم بنی اسراییل که بهانه های زیادی می گرفتندوهرروزچیزتازه ای ازخدابوسیله حضرت موسی می خواستند. شرح ماوقع درسوره مبارکه بقره  تااینکه روزی تقاضای دیدارخدا راازایشان نمودند .  حضرت ازانان خواست تاازمیان خودچهل نفرراکه بهترندانتخاب کنندتا به اتفاق به کوه طورجهت رویت شرفیاب شوند.

                                    روزموعودفرارسید.حضرت به تقاضای قوم فرمود رب ارنی (خدایاخودرابمابنمایان)نداامدکه لن ترانی یاموسی(ای موسی هرگزمرانخواهی دید)لن برای نفی ابدوحضرت به اسرارقوم جاره جویی کردوخداونددرکوه تجلی کرد که همگی به رودرافتاده ومردندالاحضرت موسی که غش کرد(س.طه)وحضرت بخاطرکوتاهی قومش ازخدا استغفارکرده ازخداخواست تاآنان را زنده کند که خودشان شرح ماوقع را برای قوم بازگوکنند.وچنین شد

شاعرعارفی گفته است:

مهربان یار دکتر حسین محمدی مبارز داماد گرامی همشیره بزرگوارم متخلص به ایلیا 

رفتن جان از تن آواز ایران زود بود

                 بی سرو سامانی یاران ایران زود بود

نغمهء داوودی اش با درد مردم ساز بود

                ربنایش جرعه ای از چشمهء آغاز بود

#خسرو_آواز_ایران_محمد_رضا_شجریان به مهمانی حافظ،سعدی و مولانا و. ...رفت و در آرامگاه فردوسی آرام گرفت. 

خوانش پاره الرحمن درآیین سوگواری شادروان پدرش در مشهد مقدس دهه چهل

خسرو آواز ایران پر کشید 

                  جامی از عرفان مولا سر کشید 

در جوار مرقد فردوس طوس          

                 دیدم اورا حافظ هم در بر کشید